AKIL ERMEZ ERENLERİN SIRRINA

YAŞAYAN HAZİNELERİMİZ:

ALİ RIZA ERSAN DEDE

   Yolumuz, erkânımız, inancımız yüzyıllardır ozanların, aşıkların dillerinden döküleni telle, sazla aktarmalarıyla pirlerin,dedelerin bilgilerini buyruklarla, gülbenklerle, menkıbelerle anlatmalarıyla süregelmiştir. Posta oturan cem yürüten dedelerimiz, pirlerimiz bunun yanı sıra deyişler söylemiş, saz çalmış, zakirlik-ozanlık-aşıklık geleneğini de yaşatmışlardır. Bu inancın temsilcilerinden biride Ali Rıza Ersan Dede'dir.

   Ali Rıza Ersan Dede; Erzurum İli, Şenkaya İlçesi'ne bağlı Beşpınarlar (Eski adı: Vağaver) Köyü'ndendir. Emirler sülalesinden olan Ali Rıza Dede, Pir makamı olan Üryan Hızır Ocağı'nın, rehberlik makamı olan Emirler Ocağı'nı temsil etmektedir.

   Beşpınarlar Köyü halkı, 1500'lü yılların ikinci yarısında Tunceli Pertek'ten gelen "Zahuran" aşiretinden olup, Horasan asıllı Türkmen Alevilerdir. Beşpınarlar'da Üryan Hızır Ocağı'nın ocakzadeleri ve talipleri yaşamaktadır. Üryan Hızırlıların, rehber ocağı olan Emirler Ocağı'nın kerametleri bulunmaktadır. Osmanlı Devleti'nin Emirler Ocağı'na kerametlerinden ötürü verdiği bir fermanda  bulunmaktadır.

   Üryan Hızır Ocağı'nın kurucusu olan Seyyid Emir, bir Alevi piridir. Seyyid Emir; Üryan Hızır'ın oğlu Seyyid Munzur'un torunudur.. Bu bağlamda Emirler Ocağı Seyyid soyundandır. Alevi öğretisinde Seyyidler, Ehlibeyt soyundan olup dede soyunu sürdürmektedirler. Emirler Ocağı'nın adı, dedeleri Seyyid Emir'den gelmektedir. Bu rehber ocağının hizmetini Emirler sülalesi görmektedir. Günümüzde bu ocağı Ali Rıza Ersan Dede temsil etmektedir. Emirler Ocağı'ndan olan Seyyid Ali Rıza Dede, Üryan Hızır Ocağı'na bağlı olarak halen dedelik görevini yerine getirmektedir.

   Emirler Ocağı, Üryan Hızır Ocağı eliyle Ağuçan (Ağuiçen) mürşit ocağına bağlıdır. Üryan Hızır Ocağı, Adıyaman'ın Çelikhan İlçesine bağlı Bulam Kasabası merkezlidir. Pirleri ve dedeleri orada yaşamaktadır. Üryan Hızır'ın türbesi ise, Tunceli'nin Pertek İlçesinin Dorutay (Zeve) köyündedir. Burası Üryan Hızırlıların merkezidir. Üryan Hızır Ocağı'nın Adıyaman, Tunceli, Sivas, Erzincan, Erzurum, Maraş, Malatya gibi şehirlerde talipleri vardır.

   Ali Rıza Ersan, halen Ankara'da yaşamını sürdürmektedir. Dedelik postunda oturan Ali Rıza Dede, aynı zamanda zakirlik yaparak cemler yürütmekte, sazıyla sözüyle Hak Muhammed Ali yolunda muhabbetlerde bulunmaktadır. Ulu ozanlarımızın nefeslerinin, duvaz-ı imamlarının yanı sıra kendi demelerini de sazıyla sözüyle dillendirmektedir. Kendi şiirlerinde bazen "Üryan Hızıroğlu" mahlasını kullanmaktadır. Yada bağlı bulunduğu ocak olan Üryan Hızır'ın adını anarak, deyişlerinin son dörtlüğünde "Seyyid Üryan Dedem Hızır Üryanım" kalıbını kullanmaktadır.

   Yurt içinde ve yurt dışında talipleri bulunan Ali Rıza Dede, cem yürütmeye, dost meydanlarında muhabbet etmeye, Hak Muhammed Ali yolunu sürmeye devam etmektedir. Üryan Hızır Ocağı'nın temsilen çeşitli panellere de katılan Ali Rıza Ersan Dede'nin sazıyla sözüyle daha nice cemler, erkanlar yürütmesi, bu yolu, bu inancı daha nice canlara öğretmesi, aktarması umudumuzla...

   Yolumuzu sürdüren, aydınlatan pirlerimizin, mürşitlerimizin ışığı hiç eksik olmasın, dünya yüzünde inancımız sürdükçe keremleri varolsun...

Ali Rıza Ersan Dede

Çoktan beri arz ederdim görmeye, Mihman canlar bize hoş sefa geldin.

  

Ya Muhammed bize hoş sefa geldin.

Eleman eyledim kapına geldim, Kusur bizde af sizdedir erenler.

Ne hoş yerde karşı geldik yan yana, Derdimin dermanı pir sefa geldin.

Dün gece seyrimde batın yüzünde, Hünkar Hacı Bektaş Veli'yi gördüm.

Medet mürvet dedim geldim kapına, Ela gözlü pirim sen imdat eyle.

Şahlama / Semah

Semah dönenin çarka girenin

Kıble tarafından gelen kıratlı, Şahım Pir Hüseyin olsa gerektir.

Ömrüm ömrüm gelip geçti boşa ömrüm.

Şu aleme bir nur doğdu, Muhammet doğduğu gece.

Vakit kararmadan akşam olmadan. Kalk gönül gidelim Hüseyne doğru.

Şu dünyadan kaftan kafa hükmeden, Ali birsin Ali birsin

Her sabah her seher ötüşen kuşlar, Allah bir Muhammed Ali diyerek.

Çağırmadan duyan, duymadan gören Hünkar Hacı Bektaş ulu gel yetiş.

Gülbenk

Eleman eyledim kapına geldim, kusur bizde af sizdedir erenler.

Aslı güzel nesli güzel Hüseyin.

Çoktan beri arz ettiğim erenleri, Şükür yine gördük bugün.

Medet Abdal Musa medet.

Şu dünyadan kaftan kafa hükmeden, Ali birsin Ali birsin.

Gülbenk

Abdal Musa Şahı Merdan Alidir.

Duvaz-ı İmam ve Gülbenk

Aşıp aşıp giden yollarım duman

Ali Rıza Ersan Dede, Üryan Hızır'a bağlılığını bir deyişinde şöyle dile getirmektedir.

   MEDET ÜRYAN HIZIR ELEMAN MEDET

Binbir ismin biri Muhammet'tir Mustafa
Medet Üryan Hızır eleman medet
Ali ismin Şahı Merdan Murtaza
Medet Üryan Hızır eleman medet.

Darda kalanları darda koymazsın
Çaresiz dertlere derman edersin
Kulhuvallahuahaddır bir ismin
Medet Üryan Hızır eleman medet.

Güzellik şanına vermiş yaradan
Yetimin yoksulun elinden tutan
Zeve köyü derler orada yatan
Medet Üryan Hızır medet eleman.

Resul Munzur delil dervişin
Yanan fırınları buz eylemişsin
Yürüyen dağları dur eylemişsin
Medet Üryan Hızır medet eleman.

Girdap deryasına girdin Hünkarla
Cümle peygamberler söyledi ata
Bütün acıları çevirdin bala
Medet Üryan Hızır medet eleman

Alisin, Şaha Hasan, İmam Hüseyin
Zeynelsin, Bakırsın, Cafersin ayin
Kasım, Musa, Rıza'dan alırsın payın
Medet Üryan Hızır eleman medet.

Tagisin, Nagisin verdim selevat
Askeri, Mehdisin eylersin imdat
Seyyid Üryan Dedeme eyle selavat
Medet Üryan Hızır eleman medet.

Ali Rıza Ersan Dede Kardeşleri İle Birlikte
İbrahim Ersan, Haydar Ersan, Ali Rıza Ersan

   BİSMİŞAH ALLAH ALLAH

Batın padişahı du cihanın güneşi
İmam Hüseyinin nurudur vallah
On sekiz bin alem yolun yoldaşı
İmam Hüseyin piridir vallah.

Şemsi kamer mahi gülü gülistan
Kerbela sultanı cümleye ihsan
Kerbela çölüne gelmişsin piran
Şehitler sultanı İmam Hüseyin vallah.

Kudret kubbesine gelince mihman
Yadetme dergahtan bize eleman
O cihanda bu cihanda din ile iman
Cümlenin güneşi İmam Hüseyin vallah.

Nergizden alınmış şahın rehası
Kıyamet gününe kalmış davası
İki cihanda sensin ilticai noktası
Aşıklar dilinde Kuran Hüseyin vallah.

Cümle peygamberlerin sen oldun başı
Binbir çiçek rengindir, güldür nakışı
Kerbela'da ağlattın dağ ile taşı
Kudret pirisin İmam Hüseyin vallah.

Esselatı vesselam ya Rahmetullah
Cihanın habibisin ya Resulallah
Binbir dondan baş gösteren Aliyullah
Murtaza bir ismin İmam Hüseyin vallah.

Ay şemsi, gün şemsi cihanda nursun
Seyyid Üryan Dedem kıblegâhısın
Cihan var olmadan varlığı sensin
Nur şemsi çıraksın İmam Hüseyin vallah.

Ali Rıza Ersan Dede ve Eşi

Deyişlerin ses kayıtları Afyonkarahisar Sandıklı Selçik Köyü'nde, Seyyid Üryan Hızır Ocağı'ndan Ali Rıza Ersan Dede'nin, Isparta-Senirkent-Uluğbey Seyyid Veli Baba Sultan Ocağı'ndan olup hakka yürüyen Hacı Veli Durmuş Dede ile katıldığı muhabbetlerden alınmıştır.
Arşiv: Metin Özdemir

Yararlanılan Kaynaklar:
* Erzurum, Şenkaya Beşpınarlar Derneği (Ankara) - Hüseyin Maral

   Hayrulnisa Ersan'a teşekkürlerimle...

Metin ÖZDEMİR