SANDIKLI'DA ALEVİ OCAKLARI VE DEDELERİ

   

   Yol, Hak Muhammed Ali'nin yoludur. Bu yolu süren erenler, kuşaktan kuşağa yaşatarak getirmişler yolu, erkanı. Pirler, mürşitler, rehberler, Alevi inancının olmazsa olmazlarıdır. Mürşit (Dede) ve Rehber, Alevi-Bektaşi cemlerindeki on iki hizmetin post sahiplerindendir. Mürşit (Dede); cemde ibadeti ve muhabbeti yürütür. Cemlerde Peygamberimiz Muhammet Mustafa'nın postunu temsil etmektedir. Rehber; ise cemde dedeye yardımcı olur. Şahı Merdan Ali'yel Murtaza'nın postunu temsil eder.

   Afyonkarahisar'ın Sandıklı yöresinde, Alevi inancının yoğun olarak yaşandığı dönemlerde bir çok Alevi-Bektaşi dergahı ve tekkesi varlığını sürdürmüştür. Günümüze gelindiğindeyse Sandıklı yöresinde Alevi inancını sürdüren, tamamını Alevi nüfusun oluşturduğu Selçik Köyü ve bunun yanı sıra az sayıda olsa da Dutağaç ve Gökçealan köylerinde inançlarını yaşatan Aleviler vardır.

   Sandıklı İlçesi'nin Çay mahallesinde Akdere olarak bilinen yerde Alevi öğretisi dergah düzeyinde sürdürülmektedir. Günümüzde Aleviliği yaşatan yol önderlerinden Erdoğan ERDİL, Hamza AKGÜL ve Mehmet AKGÜL Sandıklı'da yaşayan Alevi dedeleridir.

   Sandıklı'daki Alevi süreğinin dedeleri, yol ve erkan olarak kendilerinin Erdebil Tekkesi-Dergahı'na bağlı olduklarını belirtmekteler. Talip ocağı olan bu dedelerimiz, Isparta Senirkent Uluğbey Kasabası'nda dergahı bulunan Seyyid Veli Baba Sultan Ocağ'na bağlıdırlar. Veli Baba Sultan Dergahı'da, Eskişehir Seyitgazi'deki, Seyyid Battal Gazi Ocağı'na bağlıdır. Bu ocaklar "El ele, el Hakka" düsturuyla, serçeşmeye ulaşmaktadır.

   Sandıklı yöresinde Alevi inancını sürdüren ocaklarımızı yakın tarihte, şu şekilde irdeleyebiliriz.

   Bahaplar (Bağaplar) Ocağı-Oymağı diye bilinen sürek, Ahmet ve Vahap AKGÜL dedeler tarafından yıllarca sürdürülmüştür. Ahmet ve Vahap AKGÜL dedelerin Hakka yürümelerinin ardından, bu süreğin dedelik hizmetini Vahap Dede'nin oğlu Yusuf Dede yerine getirmiştir. Yusuf Dede ile birlikte cemleri yürüten İbrahim ERDİL (Macur), bu dergahta rehberlik postunda bulunmuştur. Hakka yürüyen Yusuf  Dede'den sonra süreği devam ettirme görevi İbrahim ERDİL Dede'ye verilmiştir. Alevi inancını sürdüren, cemler yürüten İbrahim ERDİL Dede'nin Hakka yürümesiyle dedelik postuna İbrahim Dede'nin oğlu, Erdoğan ERDİL geçmiştir. Erdoğan ERDİL Dede'nin Sandıklı başta olmak üzere, çoğunluğunu Selçik Köyü'nün oluşturduğu, Gökçealan Köyü'nde, Manisa-Salihli ve Kütahya-Altıntaş yörelerinde talipleri vardır. Erdoğan ERDİL Dede'nin yürüttüğü cemlerde, Musahiplik erkanı sürdürülmektedir.

   Gödeler Ocağı (Oymağı) diye bilinen sürek ise günümüzde iki koldan yürütülmektedir. Hüseyin AKGÜL Dede'nin ardından yerine geçen Halil AKGÜL Dede'nin postuna oturan yeğenleri, iki kardeş Hamza AKGÜL ve Ahmet AKGÜL bu süreğin dedelik görevlerini devam ettirmektedirler. Hamza AKGÜL Dede'nin, Sandıklı'nın Selçik ve Dutağaç köylerinde, Şuhut'un Tekke, Kayabelen ve Balçıkhisar'ın Tekke Mahallesi'nde talipleri bulunmaktadır. Ahmet AKGÜL Dede ise Manisa-Salihli yöresinde cemler yürütmektedir.

   Gödeler Ocağı'ndan olan "Pir Mehmet" diye anılan Mehmet Dede'nin Sandıklı'daki Hacim Sultan Dergahı'nın dervişlerinden olduğu bilinmektedir. Pir Mehmet'in Hakka yürümesinden sonra, dedelik postuna Ali AKGÜL Dede geçmiştir. Ali AKGÜL'den sonrada dedelik hizmetini oğlu Mehmet AKGÜL sürdürmektedir. Gödeler ocağının bu kolunun, yine Sandıklı, Şuhut'un Kayabelen ve Sinanpaşa'nın Akçaşar köylerinde bağlı talipleri vardır.

   Bağaplar ve Gödeler ocaklarının ayrıca, yöre halkı tarafından çeşitli hastalıkları iyileştirmekte faydalı olduklarına da inanılmaktadır.

   Alevi inancının yaşatılmasında, sürdürülmesinde dedelik postunda bulunan canlara daha çok sorumluluklar düşmektedir. Bu ocakları yaşatmanın, ayakta tutmanın yolu da post sahiplerine bağlıdır. Pir, Mürşid, Dede, Rehber gibi sıfatlarla yolu bugünlere getirmekte katkıları olmuş, Hakka yürümüş olan yol önderlerimizin devirleri daim olsun. Yaşayan, halen muhabbetin kaynağı olmaya devam eden dedelerimizin de postları kadim olsun. Aşk İle...

Metin ÖZDEMİR