25 Aralık 2012 Salı

GELİNCİK ANA

Gelincik Ana
   
   Erenler muhabbet eyler, Anadolu'nun dört bir yanında. Karış karış toprakların sahipleridir onlar. Yaşayan, inanan insanlardır. Kayıp Erenleridir... Horasan Pirleridir... Rum Erenleridir... Evliyalardır, pirler, mürşitlerdir. "Erkek, dişi sorulmaz muhabbetin dilinde" onların. Muhabbet ehlidir, canlarla muhabbetin bağıdır erenler.

   "Bacıyan-ı Rum" erenleri, Anadolu'nun (Rum Elinin) muhabbet ehli kadınlarıdır. Anadolu'da yüzyıllardır var olan, bu toprakları irşad eden erenler, bin bir dondan baş gösterdiler. Sevgiyi, barışı yaydılar yeryüzüne. Güvercin donunda süzülüp geldiler. Aslanları ve ceylanları bir kucakta tuttular bu gönül erenleri.

   Horasan erenlerinden bir "Bacıyan-ı Rum" gelincik donunda gelir mekan tutar, Afyonkarahisar'ın Sandıklı yöresini. Sandıklı'nın şimdi dağılmış, yok olmuş köylerinden olan Sarıcık denilen bir yerde kurmuş dergahını. Sarıcık Köyü, şimdi Selçik Köyü sınırları içerisinde Karadeli denilen bir mevkinin yakınlarında yer almaktadır.

   Gelincik Ana yatırı, Sarıcık'ta kurak bir tarlanın köşe başında, bir yol kenarında, üstünde bir alıç ağacının gölgesinde sessiz sedasız beklemektedir canların niyazını. Gelincik Ana, eski bir Alevi yerleşim yeri olan Sarıcık'ın, Babadağlar denilen erenlerin mekanıyla birlikte, önemli ziyaret yerlerindendir.

   Gelincik Ana, Sarıcık yöresinde yaşamış bir erendir. Alevi-Bektaşi inancında önemli bir yere sahip olan, ulu kadınlar denilen "Bacıyan-ı Rum" erenlerindendir. Yöre halkının  Gelincik Ana adıyla tanıdığı ve adlandırdığı kişi, Gelincik denilen bir hayvanın kılığında göründüğü hakkında söylenceler vardır. Efsaneden gerçeğe uzanan bu rivayetler halkın dilinde yüzyıllardır söylenmekte, hikayeleri anlatılmaktadır. Günümüze kadar anlatılarak gelmiş olan bu menkıbeler yöre insanının inancından, kültüründen, geleneklerinden izler taşımaktadır.

   Bir ağaç gölgesinde erenler meclisi kurulmuş, üç can hak muhabbeti etmektelermiş. Gelincik Ana burada muhabbet edildiğini sezince birden ağacın üzerinde belirmiş, muhabbetleri dinlemeye koyulmuş. Gelincik Ana, nerede, ne zaman canların toplanıp muhabbet ettiğini hissetse hemen orada belirir, muhabbete katılırmış, orada canların dost meclislerinde bulunurmuş. Kimi anlatanlara göre de Gelincik Ana'nın acı dolu, dertli bir gelin olduğu söylenir. Nerede iç yakan, üzüntülü bir olay olsa allı gelin suretine bürünen Gelincik Ana'nın ah'ı dertlilerin acı ve figan dolu seslerine karışırmış.

   O allı duvaklı dertli gelinde, bir ağacın dalından muhabbetleri dinleyen gelincikte sır içinde sırdır. O sırra erebilenler bu yurtlardan çoktan göçtüler. Yalnız onların bu sırrını bilen, inançlarını yaşatan insanlar varlıklarını sürdürüyorlar. İnançlarını, kültürlerini yaşatmaya devam ediyorlar. Bu inanca sahip çıkan tek bir kişi kalana kadarda yaşatmaya devam edecekler.

   Gelincik Ana'nın sesine kulak verenlerin yüreği hak sevgisiyle dolar. Kırklar meydanındaki muhabbetleri, yüzyıllardır bu topraklarda yapılan cemlerde okunan gülbenkleri, gönülden okunan nefesleri, duvazları, aşkla dönülen semahları gönül gözüyle duyarlar ve görürler. Bu sesi duyarak, bu gerçeği görenlerin, Gelincik donuna bürünen Gelincik Ana'nın yaydığı aydınlığın yürekleri aydınlatmasıdır bizim dileğimiz.


Gelincik Ana

Metin ÖZDEMİR







12 Aralık 2012 Çarşamba

SÜLALELER-LAKAPLAR-SOYADLARI

SELÇİK KÖYÜ SOSYAL YAPISI - 1


Selçik Köyü'nde Sülaleler

   Sülale isimlerini, aile büyüklerine verilen isimleri ve lakapları, günümüzde kullandıkları soyadları ile birlikte Afyonkarahisar, Sandıklı, Selçik Köyü'nün sosyal yapısı açısından inceleyebiliriz. Selçiklilerin taşıdıkları sülale isimleri genellikle aile büyüklerinden kalma lakapların zamanla sülale adlarına dönüşmesiyle oluşmuştur. Eski sülale adlarına göre daha yakın zamanda kullanılan lakaplarda sülale adı olarak yaygınlaşmıştır. Bu yüzden günümüzde bir sülalenin birden çok adına rastlayabiliyoruz. Zamanla büyüyen ve kollara ayrılan sülalelerde yeni adlarını beraberinde getirmişlerdir. Bazı ailelere verilen soyadlarının sülale isimlerinden esinlenilerek verildiği görülmektedir. Birden çok sülale bir arada, belli bir oymak adıyla da adlandırılmaktadır.

   Selçik Köyü'nün kuruluş döneminde dokuz civarında sülale-oymak olduğu söylenmektedir. Daha sonraları kollara ayrılan bu sülalelerin büyüyerek kollara ayrılmasıyla, sülale sayıları çoğalmıştır. Selçik Köyü'ne çevresindeki diğer Alevi köylerinden de göç yaşanmıştır. Göç eden bu aileler şu an köydeki sülaleler arasında yerini almaktadır.

   Burada Selçik Köyü'nü oluşturan sülaleleri, lakapları ve günümüzdeki kullandıkları soyadlarıyla birlikte ele alacağız.


  • Asıyalar; Acar soyadını taşımaktadırlar.
  • Ayenler; Ayan soyadını taşımaktadırlar. "Ayenler Oymağı" diyede adlandırılırlar.
  • Battallar; Arı soyadını taşımaktadırlar. Pulüsler'de denilmektedir.
  • Bayramlar; Çekmez soyadını taşımaktadırlar. Şuhut'un Tekke Köyü'nden yerleşmişler.
  • Boklular; Aydoğdu soyadını taşımaktadırlar. Karakaşlar ve Dokturlar diye kollara ayrılmışlar.
  • Böcüler; Gümüşsoy soyadını taşımaktadırlar.
  • Cıngırlar; Yıldız soyadını taşımaktadırlar.
  • Coşkunlar; Coşkun soyadını taşımaktadırlar. Bardaklar adıyla da adlandırılırlar.
  • Cüceler; İncekara soyadını taşımaktadırlar. Kavaslar adıyla da adlandırılırlar. Sandıklı'dan yerleşmişler.
  • Çakallar; Şen soyadını taşımaktadırlar. Dutağaç Köyü'nden yerleşmişler.
  • Çolaklar; Akça soyadını taşımaktadırlar. Sarıamcalar ve Solaklar diye kollara ayrılmışlar.
  • Danacılar; Akgür soyadını taşımaktadırlar. Deli Hasanlar adıyla da anılmaktadırlar.
  • Delimehmetler; Dağdelen soyadını taşımaktadırlar.
  • Dervişler; Yaman soyadını taşımaktadırlar.
  • Divdanlar; Nayır soyadını taşımaktadırlar.
  • Ferdesler; Üçkılıç soyadını taşımaktadırlar. Gökçealan Köyü'nden yerleşmişler.
  • Gıdılar; Onay soyadını taşımaktadırlar.
  • Gocahasanlar; Dursun soyadını taşımaktadırlar. Sarıcık'tan yerleşmişler. (Sarıcık, Sandıklı'da eski bir Alevi köyü)
  • Guduklar; Kaygusuz ve Cengiz soyadını taşımaktadırlar. Isparta, Senirkent, Uluğbey'den yerleşmişler.
  • Gulular; Tosun soyadını taşımaktadırlar. Kusura'dan yerleşmişler.
  • Guşguşlar; Dinç soyadını taşımaktadırlar.
  • Hacılar; Çiçek, Karakuş, Zorlu soyadlarını taşımaktadırlar. Hacaloğlu adıyla anılmaktadırlar. Selçik Köyü'nde yaşamış tek sünni sülaledir. Günümüzde ise köyde yaşamamaktadırlar.
  • Halitler; Sarı soyadını taşımaktadırlar. Türkmenler adıyla anılmaktadırlar. Isparta, Senirkent, Uluğbey'den yerleşmişler.
  • Hasancıklar; Kurnaz, Eroğlu ve Altınkaynak soyadlarını taşımaktadırlar. Bakkallar, Kınışıklar ve Dilsizler adlarıyla kollara ayrılmışlardır.
  • Ismayıllar; Yıldırım soyadını taşımaktadırlar.
  • Irmızanlar; Bozkurt soyadını taşımaktadırlar. Yirikler ve Güçcükibanlar adlarıyla anılmaktadırlar.
  • İbanlar; Kılıç soyadını taşımaktadırlar.
  • Karalılar; Özdemir soyadını taşımaktadırlar. Karalıoğlu, Uzunoğlu ve Çaylılar adlarıyla anılmaktadırlar.
  • Karaoğlanlar; Karamanav soyadını taşımaktadırlar. Gökçealan Köyü'nden yerleşmişler. Göçmenler adıyla da anılmaktadırlar.
  • Koniler; Özkan soyadını taşımaktadırlar.
  • Körmehmetler; Ok soyadını taşımaktadırlar.
  • Kürtler; Şen soyadını taşımaktadırlar. Dutağaç Köyü'nden yerleşmişler.
  • Lelikler; Gür soyadını taşımaktadırlar. Culalar ve Tuluklar adlarıyla da anılmaktadırlar.
  • Mahmutlar; Gümüşay soyadını taşımaktadırlar. "Mahmutlar Oymağı" diyede adlandırılmaktadırlar.
  • Maştaklar; İlhan soyadını taşımaktadırlar. İlanoğlu lakabından İlhan soyadını almışlar.
  • Mollalar; Mutlu soyadını taşımaktadırlar. Sarıcık'tan yerleşmişler.
  • Mustanlar; İleri soyadını taşımaktadırlar.
  • Palalar; sülalesinden yaşayan kalmamıştır.
  • Şimşek; soyadını taşıyan Balkan göçmeni bir sülaleden şu an köyde yaşayan yoktur.
  • Şükürler; sülalesinden yaşayan kalmamıştır.
  • Tiryakiler; Savcı soyadını taşımaktadırlar. Tirekiler, Tiltekler ve Sakalar diyede adlandırılmaktadırlar.
  • Top; Şuhut'un Tekke Köyü'nden yerleşmiş bir aile vardır.
  • Uzunalılar; Ulusoy soyadını taşımaktadırlar. Sarıcık'tan yerleşmişler. Cuzuvalılar'da denilmektedir.
  • Zoyturlar; Şen soyadını taşımaktadırlar. Dutağaç Köyü'nden yerleşmişler. Kocabacaklar'da denilmektedir.


Selçik Köyü'nde Sülaleler

Metin ÖZDEMİR





3 Aralık 2012 Pazartesi

SELÇİK KÖYÜ MUHTARLARI

SELÇİK KÖYÜ İDARİ YAPISI - 1
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE SELÇİK KÖYÜ MUHTARLARI

Selçik Köyü Muhtarları

   Afyonkarahisar, Sandıklı, Selçik Köyü'nde muhtarlık yapanlar geçmişten günümüze doğru sıralanmıştır. Muhtarların adları, dönemler ve tarihlerle birlikte verilmiştir. Eski dönemlerde muhtarlık yapanlar ise lakaplarıyla belirtilmiştir.

1- Üvez Ali oğlu Süleyman   1840
     (Yardımcısı Tiryakioğlu Ramazan'dır.)

2- İbanoğlu

3- Ayen Hasan Hüseyin ( Emmi )

4- Mollaoğlu Kara Mehmet

5- Divdan Mustafa

6- İlanoğlu Maştak İbrahim

7- Mehmet DAĞDELEN ( Deli Mehmet )   1930-1934

8- Hüseyin AYDOĞDU ( Karakaş )   1934-1938

9- Hüseyin ARI   ( Pulüs )   1938-1942

10- Hüseyin NAYIR   ( Yetim )   1942-1955

11- Hüseyin MUTLU   ( Molla )   1955-1963

12- İbrahim KILIÇ   1963-1968

13- Mehmet Ali İLHAN   1968-1971

14- Süleyman ÖZDEMİR   1971-1973

15- Hasan Hüseyin NAYIR   1973-1977

16- Kazım OK   1977-1979

17- Ramazan BOZKURT   1979-1989

18- Yusuf ŞEN   1989-1994

19- Ali NAYIR   1994-2009

20- Mustafa NAYIR   2009-2014

21- Veli İNCEKARA   2014-


Selçik Köyü Muhtarları

Kaynak: Selçik Köyü'nde yaşayan yaşlılardan derlenmiştir.
Metin ÖZDEMİR





2 Aralık 2012 Pazar

AĞITLARLA GEÇEN YAŞAMLAR

   Türküler, ağıtlar yaşamımızdan bir parçadır. Gerçektir, hüzün doludur, insanların geçmişi vardır türkülerde, ağıtlarda... Afyonkarahisar'ın Sandıklı İlçesine bağlı Selçik Köyü'nde 1940'lı yılların ilk çeyreğinde hastalanarak vefat eden bir annenin ağzından yakılan bu türkü, yıllardır yüreklerde söylenmiş bir ağıttır.

   Yaşlılarımızdan derlediğim bu türküyü Selçik Köyü kültürünün bir parçası olarak görüyorum, kaybolmaması gereken bir eser olduğunu düşünerek de sizlere aktarıyorum.


Ağ'larınan ağ'larınan, babam gideri de beylerinen,
Babam derdime derman ara,
Alnı çakal taylarınan.

Ağlama garip anam kaderim böyle,
Emmedik kuzumunan gönlünü eyle.

Tüttümüydü halamgilin bacası,
Bana dokundular dernek gecesi,
Baba niye geldi Çakır köyün hocası.

Ağlama garip anam kaderim böyle,
Emmedik kuzumunan gönlünü eyle.

Cami önünden de götürsünler salımı,
Üstüme örtsünler yeşilimi alımı,
Anasının da leylek gözlü gelini.

Ağlama garip anam kaderim böyle,
Emmedik kuzumunan gönlünü eyle.


Türkünün Yöresi: Afyonkarahisar-Sandıklı-Selçik
Türküyü Derleyen: Metin ÖZDEMİR
Derleme Yılı: 2001

Fotoğraf İbrahim Nayır Arşivinden

Metin ÖZDEMİR