SELÇİK KÖYÜ'NDE ALEVİ SÜREKLERİ

   
   Alevilik, Hak Muhammed Ali'nin yoludur. Hak Muhammed Ali inancı, Alevi öğretisinin temelini oluşturmaktadır. Kırklar Meclisi'nden bugüne kadar uzanan cemlerde, meydanlarda kişinin benliğinden kurtularak, birliğe ve beraberliğe yönelmesi sağlanmak istenir. "Yol bir, sürek bin bir" diye söylenir hep yol diliyle... İnancımızda değişik yorumlar, küçük farklılıklar olsa da yolun temeli aynıdır. Bu inanca baş koyan, Mürşit-Dede-Talip bütün canların amacı, Hak Muhammed Ali yolunu sürdürerek, "İnsan-ı Kamil" olabilmektir.

   Anadolu Aleviliğinin en güzel örneklerinin yaşandığı Afyonkarahisar'ın Sandıklı İlçesine bağlı Selçik Köyü'nde yol ve erkanı yaşatmaya çalışan çeşitli sürekler, bu yüzden köye cem yürütmek için gelen çok sayıda da yol önderi vardır. Değişik ocaklara bağlı dedeler mevcut olmakla birlikte, Selçik Köyü'ndeki yürütülen cemler genellikle, Seyyid Veli Baba Sultan Ocağı erkanının izlerini taşımaktadır.

   Selçik'teki cemlerde musahiplik erkanının ritüellerinin yaşatıldığı ve uygulandığı oymaklar olmakla beraber, mücerret olarak yolu sürdüren oymakların varlığı daha fazladır. Aynı oymaktan olan, yani bir başka bir deyişe aynı dede nazarında yola ikrar veren talipler birbirlerinin "yol kardeşleri" dir. Köydeki yapılan cemlerde bir başka dedenin yönettiği oturuma, başka bir oymağın talibi olan canlar "mihman" olarak katılabilmektedirler.

   Günümüzde halen yılın belirli zamanlarında Selçik Köyü'nde Yıl (Görgü), İkrar, Dar ve Oruç kurbanları yani cemleri kesintisiz olarak yapılmaktadır. Yapılan cemlere "ikrarlı" olan bütün canlar katılmaktadır. Sadece, musahiplik erkanının sürdürüldüğü oymaklarda, oruç kurbanlarına musahibi olan talipler katılmaktadır.

   Köydeki Alevi süreklerini ve oymakları, günümüze kadar cem yönettiği bilinen dedeler açısından irdeleyebiliriz. eskiden köyde sürek farkı olarak üç ayrı oymağın olduğu söylenmektedir. Bu oymaklar; Ayenler oymağı, Lelikler oymağı ve geriye kalan büyük çoğunluğun oluşturduğu Uluğbey Seyyid Veli Baba Sultan Ocağı'na bağlı yol-erkan süren oymaklardır.

   Genellikle Ayenler oymağı diye adlandırılan süreğin dedelik hizmetini günümüzde, Erdoğan ERDİL Dede görmektedir. Bu sürek kendisini Erdebil Tekkesi'ne dayandırmakla birlikte, fiilen Seyyid Veli Baba Sultan Ocağı'na bağlanmıştır. Bu süreğin dedelik hizmetini geçmişte Bahaplar ocağından Ahmet ve Bahap dedeler yürütmüştür. Hakka yürümelerinin ardından, bu hizmeti yine Bahaplar ocağından Yusuf Dede ile birlikte, rehberlik postunda oturan İbrahim ERDİL (Macur) Dede devam ettirmiştir. Bahaplar ocağının ardından dedelik postu İbrahim ERDİL Dede'ye geçmiştir. Yıllarca Selçik Köyü'nde hizmet gören, cem yürüten İbrahim Dede'nin vefatındna sonra, yerine oğlu Erdoğan ERDİL posta oturmuştur. Erdoğan ERDİL Dede halen Selçik Köyü'nde ve talipleri bulunan diğer yörelerde oturumlar yönetmektedir. Cemlerinde musahiplik erkanı uygulanmaktadır.

   Seyyid Veli Baba Sultan Ocağı'na bağlı olarak, Isparta Senirkent Uluğbey Kasabası'ndan, Selçik Köyü'ne canların cem hizmetini yürütmek için gelen yol önderlerimizden biride Hakka yürüyen, Hacı Veli DURMUŞ Dede'ydi. Hacı Veli Dede uzun yıllar Selçik Köyü'ndeki taliplerinin hizmetlerini görmüş, cemler yürütmüştür. Dedelik hizmetini, babası Durmuş DURMUŞ (Kamalı) Dede'nin hakka yürümesinin ardından devralmıştır. Durmuş Dede, Selçik Köyü'nde cem yürüttüğü bilinen en eski yol önderlerimizdendir.

   Hacı Veli DURMUŞ Dede'nin hakka yürümesinin ardından, Selçik Köyü'ndeki taliplerinin bir bölümünün hizmetlerini Hüseyin KESKİN Dede, bir bölümünün ise Erkan DURMUŞ Dede yürütmektedir.

   Hacı Veli DURMUŞ Dede, Hakka yürüdükten sonra, Selçik Köyü'ndeki taliplerinin hizmetlerini görmek için, "Uluğbey Kasabası Veli Baba Sultan Dergahı Bektaşi Tarikatı Mürşidi" Halil ÖZDAMAR, Veli Baba Sultan Ocağı'ndan Hüseyin KESKİN'i dede olarak geçirmiştir. O günden bu yana, Selçik Köyü'nde ve Uluğbey'de taliplerinin hizmetlerini gören Hüseyin KESKİN Dede, eskiden Uluğbey'de dedelik hizmetini yürüten Mustafa KESKİN (Kabak Çiçeği)'nin soyundandır. Seyyid Veli Baba Sultan Dergahı yol ve erkanını sürdüren Hüseyin KESKİN Dede, Hacı Bektaş Veli Dergahı Postnişini Veliyettin Hürrem ULUSOY'dan icazetli olarak dedelik hizmetini yerine getirmektedir.

   Seyyid Veli Baba Sultan Dergahı'na bağlı olarak, Selçik Köyü'ndek talipleri bulunan Erkan DURMUŞ Dede, Hacı Veli DURMUŞ Dede'nin oğludur. Veli Baba Sultan Ocağı yol ve erkanına göre, taliplerinin hizmetlerini yürütmektedir.

   Veli Baba Sultan Dergahı'na bağlı olarak yol hizmeti gören dedelerden Mehmet ER'in de Selçik Köyü'nde talipleri bulunmaktadır. Geçmişte Ahmet ER'den oğlu Ali Rıza ER'e geçen dedelik hizmetini şimdi Dede Mehmet ER devam ettirmektedir.

   Uluğbey Veli Baba Sultan Ocağı'ndan olan Ali Rıza DURMUŞ (Çavuş), yine Selçik Köyü'nde cem yürütmüş olan eski dedelerdendir. Yerine geçen oğlu Mehmet DURMUŞ Dede'nin Selçik Köyü'nde talipleri mevcuttur. Mehmet DURMUŞ Dede'de yakın zaman içerisinde Hakka yürümüştür.

   Selçik Köyü'nde Veli Baba Sultan Dergahı'ndan Uluğbey'den gelen dedelerden başka, Sandıklı'da yaşayan Gödeler ocağından Hamza AKGÜL ve Mehmet AKGÜL'ün talipleri de vardır. Hamza AKGÜL Dede, Hüseyin AKGÜL Dede'den sonra yerine geçen, amcası Halil AKGÜL'ün postunu devam ettirmektedir. Yine Gödeler ocağından olan Mehmet AKGÜL; Pir Mehmet'den, oğlu Ali AKGÜL'e uzanan süreğin devamıdır.

   Geçmişte Hacı Bektaş Dergahı'ndan gelerek, köyde cemler yapmış, muhabbetlerde bulunmuş bir yol önderi de Mehmet GÜVENÇ Dede'dir. Yaşadığı dönemde, köyümüzde kendisine bağlananlar olmuştur. Hakka yürümesinden sonra, yerine gelen olmamıştır.

   Köyde bir dönem, yine Uluğbey Veli Baba Sultan Dergahı'ndan gelen, Musa KARASOY dedelik hizmetinde bulunmuştur. Yine bir dönem Uluğbey Veli Baba Sultan Ocağı'na bağlı olarak, "Hüseyin Dede" köye gelmiştir.

   Şuhut Kayabelen'den, Hamza Şeyh Dede Dergahı'ndan Mehmet ÖZCAN (Kaymakçı) Dede'nin de Selçik Köyü'nde talipleri bulunmaktadır. Selçik Köyü'nde günümüzde talipleri bulunan, Mehmet TURAN Dede' de cem yürütmektedir. Isparta-Senirkent Şah Ahmet Sultan Ocağı'ndan olan Mehmett TURAN Dede, Hacı Bektaş Dergahı'na bağlı yol önderlerimizdendir.

   Selçik Köyü'ne şimdiye kadar çok sayıda yol önderi gelerek, dedelik hizmetini yerine getirmiştir. Yolu ve erkanı bugünlere getiren yol önderlerimizin postları kadim olsun. Bu yurtlardan, bu mekanlardan eksik olmasınlar. Bu mekandan göçüp giden erenlerin devirleri daim, yerleri nur gölü olsun.

   Anadolu toprağında yıllardır cem yüzü görmeyen, görgüden, sorgudan geçmeyen çok sayıda Alevi canın olduğunu, Pir, Mürşit, Rehber, hiç bir yol erinin uğrayamadığı yörelerin ve köylerin çok sayıda olduğunu göz önünde bulundurursak, Selçik Köyü'nde çok sayıda dedenin gelerek, dede-talip ilişkisini sıcak tutuyor olması bir zenginlik, ayrıcalık olarak görülmelidir.

   Erenlerin dediği gibi, "Yol bir, sürek bin bir" Mürşit, Dede, Talip, yoldaki hizmeti ne olursa olsun, hepsinin amacı yola sahip çıkmak, yolumuzu yaşatmaktır. Canlara Yol diliyle seslenirsek; "Gönül kalsın, yol kalmasın..." Aşk İle...

Mehmet Güvenç Dede
Fotoğraf  Arşiv: Üryan Eroğlu

Metin ÖZDEMİR